Với bối cảnh kinh doanh ngày càng đa dạng và sự phát triển của các hình thức giao dịch liên kết, ngày 10/02/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 20/2025/NĐ-CP nhằm sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 132/2020/NĐ-CP giúp giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình áp dụng quy định cụ, hướng đến cụ thể hóa tiêu chí xác định giao dịch liên kết và tạo cơ sở cho công tác giám sát của cơ quan thuế, phù hợp hơn với thực tiễn kinh doanh và quản lý thuế hiện nay.
1. Thời Gian Hiệu Lực Và Phạm Vi Áp Dụng Của Nghị định 20/2025/NĐ-CP:
Hiệu lực thi hành: Kể từ ngày 27 tháng 03 năm 2025.
Phạm vi áp dụng: Từ năm tài chính 2024 trở đi.
Đây là bước khởi đầu cho quá trình chuyển đổi trong công tác quản lý giao dịch liên kết, giúp làm rõ ranh giới giữa giao dịch liên kết và giao dịch độc lập, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và cơ quan thuế trong công tác giám sát quản lý, kê khai và nộp thuế.
2. Những Thay Đổi Nổi Bật Trong Quy Định Giao Dịch Liên Kết
Nghị định 20/2025/NĐ-CP được ban hành đã đưa ra các quy định cụ thể nhằm làm rõ khái niệm và tiêu chí xác định các bên liên kết như sau:
2.1. Mở Rộng và Điều Chỉnh Tiêu Chí Xác Định Bên Liên Kết
Một trong những thay đổi đáng chú ý của Nghị định 20/2025/NĐ-CP là việc mở rộng định nghĩa về bên liên kết để phù hợp với các sửa đổi trong Luật Các tổ chức tín dụng, cụ thể:
– Quan hệ điều hành: Các doanh nghiệp chỉ có sự chỉ định thành viên ban lãnh đạo hoặc cùng điều hành mà không có sự tham gia trực tiếp, gián tiếp vào điều hành, kiểm soát, góp vốn, đầu tư, được xem là không phát sinh giao dịch liên kết theo quy định.
– Tổ chức tín dụng: Các giao dịch bảo lãnh hoặc cho vay của tổ chức tín dụng theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng 2024 sẽ không được tính là giao dịch liên kết nếu tổ chức tín dụng không tham gia điều hành, kiểm soát, góp vốn, đầu tư vào doanh nghiệp đi vay.
(tham khảo khoản 1 Điều 1 Nghị định 20/2025/NĐ-CP)
2.2. Điều Chỉnh Cơ Chế Khấu Trừ Chi Phí Lãi Vay Không Được Chấp Nhận
Theo quy định tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP, chi phí lãi vay không được khấu trừ vượt quá ngưỡng 30% của (tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trong kỳ cộng chi phí lãi vay sau khi trừ lãi tiền gửi và lãi cho vay phát sinh trong kỳ cộng chi phí khấu hao phát sinh trong kỳ) của doanh nghiệp có thể được chuyển sang các năm sau để khấu trừ. Tuy nhiên, Nghị định này lại không làm rõ cách xử lý đối với các khoản lãi vay bị loại trừ do có giao dịch liên kết với các tổ chức tín dụng.
Với quy định mới tại Nghị định 20/2025/NĐ-CP đã cung cấp hướng dẫn chuyển tiếp để giải quyết vấn đề này, cụ thể: Các khoản chi phí lãi vay không được khấu trừ tính vào kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2020, năm 2021, năm 2022 và năm 2023 sẽ được phân bổ đều chuyển sang các kỳ tính thuế tiếp theo cho thời gian còn lại theo quy định về thời gian được chuyển chi phí lãi vay. Điều này có nghĩa là, nếu một doanh nghiệp có khoản vay từ tổ chức kinh tế, tổ chức tín dụng hoạt động theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng bị coi là có giao dịch liên kết vào kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2020, năm 2021, năm 2022 và năm 2023 nhưng không còn bị xem là có quan hệ liên kết sau năm 2024 thì vẫn có thể tiếp tục khấu trừ chi phí lãi vay chưa được trừ.
(tham khảo Điều 3 Nghị định 20/2025/NĐ-CP)
Việc bổ sung hướng dẫn chuyển tiếp này giúp đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp, tránh tình trạng mất hoàn toàn quyền khấu trừ đối với những khoản chi phí lãi vay đã phát sinh từ các năm trước.
3. Tác Động Đối Với Doanh Nghiệp
Những thay đổi trong Nghị định 20/2025/NĐ-CP có thể mang lại cả lợi ích và thách thức đối với doanh nghiệp:
3.1. Ưu điểm:
– Giảm áp lực kê khai giao dịch liên kết: Doanh nghiệp vay vốn từ ngân hàng thương mại không còn bị tự động xem là có giao dịch liên kết nếu không có sự tham gia quản lý hoặc sở hữu của ngân hàng.
– Tăng cường tính minh bạch và rõ ràng: Các tiêu chí phân loại bên liên kết và giới hạn khấu trừ chi phí lãi vay được quy định chặt chẽ hơn, giúp doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ.
– Giải quyết bất cập về khấu trừ lãi vay: Cơ chế chuyển tiếp giúp doanh nghiệp tiếp tục được hưởng lợi từ các khoản lãi vay chưa được khấu trừ trong quá khứ.
3.2. Nhược điểm:
– Rà soát và điều chỉnh hệ thống kế toán: Doanh nghiệp cần cập nhật hệ thống kế toán và báo cáo tài chính để phù hợp với cách tính toán chi phí lãi vay mới.
– Rủi ro pháp lý trong trường hợp chưa rõ ràng: Một số doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc xác định liệu khoản vay trước đây có còn bị xem là giao dịch liên kết hay không, cần có sự hướng dẫn cụ thể từ cơ quan thuế.
4. Kết Luận Và Đề Xuất Pháp Lý
Với những thay đổi mới được quy định tại Nghị định 20/2025/NĐ-CP, doanh nghiệp cần:
– Định hướng rà soát nội bộ: Xác định và phân loại rõ ràng các giao dịch liên kết đang diễn ra.
Tư vấn chuyên sâu: Doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia pháp lý, kiểm toán nhằm đảm bảo các hoạt động kinh doanh không vi phạm quy định.
Cập nhật hệ thống: Nâng cấp hệ thống kế toán và báo cáo tài chính phù hợp với yêu cầu mới của cơ quan thuế để tránh được các rủi ro pháp lý và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.